ابوزید عبدالرحمان بن زید عدوی مدنیعبدالرحمان بن زید بن اسلم عَدوی عُمَری قرشی مدنی (متوفای ۱۸۲ ه.ق)، مشهور به ابوزید، از اصحاب و راویان امام صادق (علیه‌السّلام) و از محدثان، مفسران و فقیهان قرن دوم هجری قمری بود. ۱ - معرفی اجمالیعبدالرحمان بن زید بن اسلم عَدوی عُمَری قرشی مدنی (متوفای ۱۸۲) مشهور به ابوزید؛ شیخ ابوجعفر طوسی او را در شمار اصحاب امام صادق (علیه‌السّلام) آورده است. پدرش از فقیهان به نام مدینه بود. خود او جزو مفسران و فقیهان به شمار می‌رود. کتاب او در تفسیر معروف است و یکی از مراجع تفسیری بزرگ شمرده می‌شود. ایشان علاوه بر حدیث، در فقه و علوم قرآن از جمله تفسیر صاحب‌نظر بود. [۴]
ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۸۱.
۲ - مشایخ و راویانعبدالرحمان از امام صادق (علیه‌السّلام) روایت کرده است. و از محدثانی چون صفوان بن سلیم و ابن‌حازم نیز روایاتی نقل کرده است. ثقةالاسلام کلینی در کتاب کافی در ابواب مختلف از او روایت نقل کرده است. محمد بن فضیل، احمد بن حسن میثمی، هشام بن عمار، اسحاق بن عیسی و اصبغ بن فرج از وی روایت کرده‌اند. ۳ - جایگاه بلند تفسیریفؤاد سزگین می‌گوید: ابوجعفر طبری بیش از ۱۸۰۰ بار از عبدالرحمان بن زید -با واسطه عبدالله بن وهب- روایت کرده است. طبری نیز فراوان از وی روایت کرده است؛ بیشتر با عنوان ابن‌زید و گاه ابوزید نام او را برده است. آراء او در همه تفاسیر سلف و خلف مطرح است و این نکته، دلیل جایگاه بلند او در تفسیر است. به عنوان نمونه، عبدالرزاق بن همام صنعانی (متوفای ۲۱۱) و وکیع بن جراح رواسی و سفیان بن عیینه هلالی کوفی (متوفای ۱۹۸) و دیگران، آراء او را در تفاسیر خود آورده‌اند. ۴ - دیدگاه رجالشناسانرجالشناسان اهل‌سنت عبدالرحمان بن زید را در شمار محدثان ضعیف ذکر کرده‌اند، ولی برادرانش اسامه و عبدالله را محدثانی قوی و معتبر دانسته‌اند. ولی امام ابواحمد عبدالله بن عدی درباره او می‌گوید: او دارای احادیث خوب و مورد قبول است و مردم به او اعتماد دارند و او را راستگو می‌شمارند -و اضافه می‌کند:- او از کسانی که احادیث آنان، قابل ثبت و ضبط است به شمار می‌آید. داووی می‌گوید: ترمذی و ابن‌ماجه در کتب حدیثی خود از او حدیث نقل کرده‌اند. شیخ مفید در رساله عددیه درباره او می‌گوید: او از فقیهان و سرآمد بزرگان است و از کسانی است که حلال و حرام و فتوا و احکام از ایشان اخذ می‌شود و راه طعنه بر آنان بسته است. [۲۲]
خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۷، ص۱۴۷.
۵ - آثارکتاب الناسخ و المنسوخ و کتاب التفسیر از آثار عبدالرحمان بن زید است. ۶ - تاریخ وفاتعبدالرحمان بن زید، سرانجام در ایام خلافت هارون الرشید (۱۷۰-۱۹۳ هـ) به سال ۱۸۲ هـ درگذشت. در تاریخ وفاتش اندکی اختلاف است. ۷ - مطالعه بیشتربرای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود. ۸ - پانویس۹ - منبع• محمدهادی معرفت، تفسیر و مفسران، ج۱، ص۴۲۴-۴۲۵. • پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۴۳۸، برگرفته از مقاله «عبدالرحمان بن زید عدوی». رده‌های این صفحه : اصحاب امام صادق | درگذشتگان سال 182 (قمری) | راویان از امام صادق | محدثان سده دوم (قمری) | مفسران سده دوم(قمری)
|